De historie van Klaas van Dorsten PA0KDM

Via, via kregen we de rede in handen die Klaas van Dorsten (PA0KDM) in 1970 hield ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de afdeling Meppel. Klaas vertelt op deze dag zijn zeer persoonlijke verhaal hoe hij zendamateur is geworden en legt dit chronologisch uit. Met toestemming van de familie mogen we dit plaatsen omdat zo Klaas niet vergeten word.

Een overdenking door PA0KDM tijdens het 50-jarig bestaan van de afdeling Meppel

Het is met enige tegenzin dat ik aan het verzoek van het afdelingsbestuur gehoor geef om iets over het verleden te vertellen. Ik ben geen spreker in het openbaar.
Wie jong is wil de wereld veroveren en ouderen kijken terug naar hun successen en nederlagen die ze geleden hebben. Als het jullie verveelt wat ik ga vertellen zeg het. Dan stop ik ermee!!

Het is mijn bedoeling de gebeurtenissen van de meer dan 50-jarige afdeling te memoreren en mijn eigen belevenissen op het gebied van “radio” mee te nemen. Eventueel commentaar en vragen graag na het einde van dit sermoen.

1923 was mijn geboorte jaar. Mijn grootvader, vader en ik hebben ruim 100 jaar in aardappelen gehandeld. Dus iets wat niet met techniek te maken had. Maar hoe werd ik met radio besmet?

De PTT

1930: We hadden sinds 1917 een rijkstelefoon voor interlokaal verkeer. Het nummer was 151. Voor mij was het een toverdoos. Mijn moeder draaide aan een slinger, hield des staaf telefoon aan haar oor en zei nadat de telefoonjuffrouw zich gemeld had dat ze graag Schippers wilde spreken. De dame hoorde aan de stem dat mijn moeder was en ze wist de gevraagde de kruidenier was. In het huidige nummer van mij staat nog dat nummer.
Elk jaar kwam een PTT-man met een handwagen nieuwe batterijen in onze telefoon zetten. Hij vertelde dan aan mijn vader dat hij er bij uitzondering een nieuw soort batterijen er in geplaatst had. Die klonken helderder. Hij had een jute tas onder zijn arm en daar ging als dank een schep aardappelen in. Smeergeld heet dat tegenwoordig.

Ik kreeg als 7-jarige uit zijn handkar een 10-tal gebruikte batterijen van hem en een stuk draad met de aanwijzing hoe ik de plus en min door moest verbinden. Daarna naar mijn vader om hem van de schenking op de hoogte te stellen. Met de bekende schep aardappelen in de karbies vertrok hij.
Ik knoopte de batterijen aan elkaar en probeerde of de fiets-koplamp van mijn vader ook licht zou geven. Het was echter een korte flits. Alle fietslampen in de buurt gingen er aan. Zeker een slechte zending zei de fietsmaker om de hoek tegen zijn gedupeerde klanten.

1935: We kregen thuis een radio; zeer modern. In die tijd 1 op 10 gezinnen had zo’n wonderdoos

De eerst stappen

1936: Ik bouwde mijn eerste kristalontvanger. Hij werkte soms prima. Wel drie stations door elkaar als het donker werd. Later ontdekte ik in de openbare leeszaal het boek “Draadloos amateurstation” van Corver. Het hek was van de dam.

1938: Er werd een super reg en een drie-lamps rechtuit ontvanger gebouwd. Door een vergis verwisselde ik de afstemspoel met de terugkoppelspoel. Ik hoorde Duits praten. Getallen letters door elkaar en telkens aan het eind “Heil Hitler”. Mijn vader stuurde me naar Henk Jonkman die electra leerde in Delft (Universiteit Delft).
Ik kreeg van hem VUKA-nieuwsen (amateurblad zo als nu ELECTRON ) te leen en hij vertelde me dat ik een contest had gelogd. (toen vreemde woorden voor mij).
Hij was zelf ook radio zendamateur. Zijn roepletters waren PA0JU. In zo’n VUKA nieuws las ik dat Jos Becker PA0BV in Hasselt voor het examen was geslaagd. Nieuwgierig als ik was op naar Hasselt. Er werd vriendschap en ik kreeg diverse spullen..

Het begin van de oorlog

1940 9 Mei: Berend v.d. Berg die bij ZEEFAT radio’s repareerde en aan de Pijlebrug woonde had een paar redelijk goede radiolampen voor mij. Toen ik terugging over de ondermijnde spoorbrug adviseerde een wachthoudende soldaat me om snel naar huis te gaan omdat het nu vrijwel zeker oorlog werd. Thuis op mijn 1-V-1 geluisterd naar de Deutsland sender op 1571 meter. Geruststellende maar misleidende berichten.
De Duitse inval werd een feit. In de middag kwamen de eerste vreemde troepen onze stad binnen. Aan de Parallelweg stond een grote verbindingsauto geparkeerd. Ordenansen liepen af en aan. Een militair was bezig met de sein sleutel. Hij nodigde me binnen en ik mocht even die nieuwe en zeer solide spullen bekijken. Hij was een funker vertelde hij me. Wat dat was bleek me veel jaren later namelijk dat hij een zendamateur was.

De Engelse radio werd populair en was eerlijk volgens ons. De Nederlandse zenders waren door de vijand overgenomen en via dit medium hoorden we hun visie over de oorlog. Wie van die beiden het hardst loog is me nooit duidelijk geworden.
Propaganda heet het tegenwoordig. Omdat het publiek practisch alleen naar de Engelse zenders luisterde gingen de Nazi ‘s die zenders storen. Maar vanuit de vrije wereld werd ook op de UKG uitgezonden. Die zenders waren moelijker te storen dus gingen we UKW voorzet apparaten bouwen. Er was nog wel wat meest oud materiaal te bemachtigen. De redactie van het vroeger bekende AMROH-BULLLETIN publiceerde schema’s om met diverse voorhanden zijnde radiolampen wat in elkaar te sleutelen. In die artikelen stond uitdrukkelijk bij dat je alleen maar naar Duitse zenders mocht luisteren.

Inleverplicht

In 1941 werden er drastischere maatregelen genomen. Alle toestellen inleveren. Wie een radio inleverde kreeg een bewijs dat hij aan de inleveringsplicht gehoor had gegeven. Je moest een werkend toestel inleveren. Alle oudjes die op zolder of in de schuur stonden gingen daar heen. Vaak was de luidspreker via een weerstand aan de 220 volt verbonden. De stekker in het stopcontact en de zaak bromde dus goed. Op de veel verstopte radio’s werd toch naar de Engelse zender en radio ORANJE geluisterd. In het verzet heb ik ook veel met radio te maken gehad soms humoristisch maar vaak ook ernstig

1945: Gelukkig weer vrij

De drie oude verenigingen hadden veel ook amateurs verloren en besloten daar om samen een nieuwe vereniging op te richten; De V.E.R.O.N .
De oprichting vergadering in Zwolle heb ik meegemaakt en ben toen ook lid geworden. ’s Avonds op de fiets naar de vergaderingen in Zwolle en terug. PA0BV was de enige in de directe omgeving die ik kende. Hij kreeg in 1948 een oude legerauto toegewezen om die in zijn bedrijf te gebruiken. Als er vergadering was kreeg ik van hem een telefoontje dat hij op een bepaalde tijd aan de Lichtmis arriveerde. Ik legde mijn fiets in de onderwal bij het café tegen over Bertus Huisman. Dat scheelde me ca. 25 KM fietsen.

1948: Via een advertentie in ELECTRON kwam ik in contact met Teun v.d. Graaff; de latere PA0RWS. Hij wilde net als ik zendamateur worden. We kregen contact met de latere PA0ASM (Aaldert Schenkel) die was telegrafist geweest bij de marine en wilde ons het telegraferen wel leren. Hij had ook interesse in het zendamateurisme. Dus aan met zijn drieën aan de slag. Techniek en telegrafie elkaar leren! We werden alle drie luisteramateur. Ik was NL.702. Het landelijk qsl bureau (postbus 400 in Rotterdam) benoemde mij tot hun assistent qsl-manager!!!

1949: Seinen (te snel) en theorie. In December naar den Haag voor het examen.

1950: Teun en Aaldert zakten voor het c.w. Ik kwam met de hakken over de sloot en was een tijd lang de enige amateur in Drente. Een jaar later kregen ze ook het begeerde “briefje’. Zenders bouwen en qso’s maken hi.

1951: De wereld ging voor ons open. Er kwamen meer lieden die ook amateur wilden worden. Totaal ongeveer 20 man.

1952: We richten een clubje op en kwamen onregelmatig bij elkaar.

1951: Een landelijk groepje amateurs richtte een nieuwe club op de vrza, speciaal voor zendamateurs en niet voor luisteraars en versterkerbouwers. Dit gaf veel tumult en afbreuk aan de goede naam die amateurs hadden. Gelukkig is dit voorbij.

1953: De Watersnood eiste 1800 mensen levens. In de Meppel-site staat ons verhaal. (Noot redactie: helaas is dit meer beschikbaar)

1955: De afdeling Zwolle werd inactief mede door gestook van de VRZA.

1956: Mij werd opgedragen info in te winnen waarom de afdeling Zwolle niets deed. v.d.Kreke en Feitsma gaven elkaar de schuld.

De oprichting van de afdeling Meppel

1957: We besloten zelf een afdeling op te richten. PA0AD Flip Huis hielp ons. Ik werd penningmeester. Tijdens de vergaderingen stond er een busje op tafel ter bestrijding van de kosten. Elke maand was er een lezing.
We organiseerden met veel succes ook vossenjachten. Nu geen tijd om de humor ervan te vertellen.

1958: Op een Zaterdagavond kwam er bij ons een vaandrig van de verbindingsdienst in Harderwijk aan deur. Hij wou graag info over het radio amateurisme. Albert Koeling de latere PA0AKD was aan het goede adres hi. Hij vertelde dat hij in Kootwijk bij de sterrenwacht gewerkt en na zijn diensttijd nu in Dwingeloo verder ging. Later nodigde hij PA0DJ en Uw spreker uit de sterrenwacht te bezichtigen. We maakten kennis met de Prof. Ir. Mr. en nog meer titels, de Heer Muller. Zeg maar Lex zei hij. Dat lukte ons niet dus zeiden we CAM (de suffix van zijn call.) Een nieuwe wereld ging voor ons open. We keken naar hemellichamen (pen grafieken) die al miljoenen jaren geleden jaren uitgedoofd waren. Vaak was er wat afval voor onze afdeling op zij gelegd wat we dankbaar mee namen en verdeelden. Muller heeft diverse lezingen op onze afdeling houden.

Een ding even kort vertellen. Samen met PA0AKD had PA0CAM een L.F. versterker gebouwd en om die terugwerking vrij te krijgen, hadden ze nieuwe PHILIPS vinding toe gepast. n.l. ferritkralen. De toongenerator aan de versterker en deze toen nog zeer moderne 10 MHZ scoop eraan gekoppeld. De zaak functioneerde prima. De ferritkraal kapot knippen en zie het geval stond te blazen. Weer een andere erin en alles was weer oké. De heren waren zo goed geweest 100 kralen voor onze afdeling te bestellen. Ze kostten 6 cent per stuk. Het verhaal over de telescoop en de TV. toren zal ik een keer op de Meppel-site zetten. (CAMRAS betekend CAM radioamateur sociëteit) Mullers zijn suffix.

1959: 100 leden vergaderden bij de Munnink, Theofilus en bij Donker. De zalen waren te klein, dus moesten we uitzien naar een nieuwe plek. Onze afdeling groeide door en zwierven van de ene locatie naar de andere.

1963: We hielden vanaf 1952 een ronde op Zondagmorgens rond 12 uur op 3715 Khz. Als frequentie hadden we gekozen 3700 KHz. Maar door oscillator drift van PA0RWS zijn zender kwamen we na een kwartier 15 KHz. hoger te zitten. Doordat er meerdere amateurs mee deden deed PA0AXE (Gerhard nu G0UVR) het voorstel mij de rode pet op te zetten, dat gebeurde. In totaal heb ik die ca. 38 jaar gedragen, vaak tot ergernis van de huisgenoten. Een uitdagend knutselobject is voor mij geweest om zo wel op 80, 2 en 70 cm gelijktijdig te kunnen werken.

1968 Er moest een nieuwe locatie komen. Het werd de cafetaria van Nico Scheper, met Geertje als geregelde bezoeker en Judi het aapje en als geregelde bezoeker PA0VTW met zijn baard. Het aapje was niet te bedaren als hij hem zag. Toch herkenning?!? De afdeling groeide en kreeg bekendheid. Een keur van goede sprekers trad bij ons op. PA0RWS kwam in het Hoofdbestuur enz.

De 1e 2m repater

1973: PI3MEP gebouwd door PA2JAN en PA0UF komt als derde omzetter in ons land in de lucht. Wat trots waren we.

1975: Nico Scheper kreeg een fatale hartaanval. De cafetaria werd opgeheven.

De samenwerking met de familie Huisman van restaurant De Lichtmis

1976: Na enig rondzwerven kwamen Bert Schulding en Henk Tempelman met het voorstel om bij Bertus Huisman aan de Lichtmis te gaan vergaderen. Dit voorstel gaf veel rumoer. Te ver van Meppel was veler mening. Toch doorgezet en met succes. Bertus was en is een uitstekende gastheer en zeer belangstellend voor ons gedoe. Het was en is een gouden greep geweest. We hadden soms meer dan 200 leden. Ook vele Zwollenaren kwamen en werden lid van onze afdeling.

1977: Vanwege het afstoten door de PTT van diverse autotelefoons die geschikt gemaakt konden worden voor amateurgebruik werd ik (weer) penningmeester van een kristallen commissie. We leverden op bestelling veel kristallen in het Noorden af en trouwens ook in andere delen van het land. Onze prijzen lagen lager dan elders. De meneer die ca. 5000 xtals voor ons maakte wilde alleen contant geld hebben. Waarom snapte ik niet of wel?
Er bleef voor ons (afdeling Friesland en wij) elk netto 1000 gulden van over.

1981: 25-jarig bestaan van de afdeling.
Zaterdagavond groot feest bij Bertus. PA0RWS hield een verhaal over 25 jaar afdeling Meppel. Ik nu over 50 jaar. Een mooie lezing van het echtpaar de Waard, PA0ZX. Bertus trakteerde op heerlijke vette zwijnehakse en er was bezoek van het H.B. Agnes Tobbe PA3ADR uit Hoogeveen spelde mij geheel onverwacht de gouden speld op. Tijdens die middag had Asse Otter PA0AOD aan de achterkant van het café wat dozen met radio-onderdelen neergezet. Die handel ging vlot van de hand.

1982: Voor herhaling vatbaar was onze mening en zo ontstond de Lichtmis radiomarkt. Het eerste jaar nog klein maar het volgende reeds 45 standhouders en dat groeide uit tot over de 200.
Omdat ik tijdens de jaarvergadering altijd de mee gebrachte spullen veilde, werd me gevraagd om dat na de markt ook te doen. Ik vond het een mooie klus, loven en bieden, de gek aansteken, en het publiek soms lege dozen in de maag te drukken hi.
In die tijd heb ik een guldens uitgedrukt ruim 13.000 gulden bij elkaar gescharreld.
Ter vergelijking: in de afdelings-, omzetter- en markt kas zit of beter zat minder als dit bedrag.
De manier waar ik aan de kant werd gezet heeft me veel jaren en soms nog, veel pijn gedaan. Het was een van de weinige dieptepunten die in mijn zend loopbaan heb meegemaakt.

1981: Het vossenjagen heeft veel ups en downs gekend in onze afdeling. Nu geen tijd om de vele vaak humoristische verhalen te vertellen. Tegenwoordig is het gelukkig springlevend en zelfs wereld bekend. Jenny Fijlstra werd de 2de in China.

De 70cm repeaters en de ATV-repeater

1988: De 70 cm. omzetter kwam ik de lucht. Weer een mijlpaal!

1992: We kregen een amateur TV.omzetter. Een stukje vakwerk. Hij werd en is veel gebruikt en gelukkig maar op een enkele keer op een vuige manier misbruikt (porno). Tegenwoordig gaat alles prima.

1995: 50-jarig bestaan van de VERON; feest in de RAI in Amsterdam. Tot mijn grote verrassing kreeg ik het kruis van verdienste. Mijn XYL die niet zo radio minnend is wilde persé mee. Later snapte ik waarom. Toch gemakkelijk want dat ding geeft me gratis intree in veel activiteiten. Ja zuinig zijn en blijven we.

1996: Na de radiomarkt dreun heb ik me wat teruggetrokken van de afdeling. De rode pet van de Meppel-ronde heb ik aan de antennefeeders gehangen. Het beheer van de relais doet Jan PE1OTA voortreffelijk en wel zo goed dat hij bij dezen de baan levenslang mag vervullen. De qsl affaire doe ik nog als het kan tot volgend jaar. Dan zit er 60 jaar op.

Het zendamateurisme was de grootste vrije tijds uitdaging in mijn leven. Velen heb ik zien komen en ook velen heb ik begeleid naar hun laatste rustplaats.

Een ding staat voor mij vast: De locatie en de medewerking van Bertus heeft ons tot één van de beste afdeling van de VERON gemaakt. Hij is zijn gewicht in goud waard.

Ik wens jullie nog vele jaren radio plezier toe.

‘73

Staphorst, 31 Maart 2007

Klaas van Dorsten PA0KDM overleed in 2007

Hier nog een geluidsfragment van een interview ter gelegenheid van de 2500e uitzending van de afdeling Meppel.